Encyklopedia

Oznaczenia literowe wagonów pasażerskich

dodane przez Lukasy; zmodyfikowane przez Kriz8

09.05.2008
Dodano informację o zmianach i częściowym dostosowaniu oznaczeń do wymagań europejskich Kriz8
Oznaczenia współczesne...

Oznaczenia literowe wagonu składają się z wielkich i małych liter. Wielkie litery mają znaczenie międzynarodowe, czyli są jednakowo interpretowane w krajach, gdzie wprowadzono ujednolicony system oznakowania wagonów (przepisy RIC). Definiują one typ wagonu. Natomiast małe litery określają parametry techniczne wagonu oraz jego cechy. Małe litery mają znaczenie wewnętrzne, czyli są różne dla danych zarządów kolejowych. Oznaczenia wagonów pasażerskich na Polskich Kolejach Państwowych są szczegółowo omówione w instrukcji Mw-37b.

Oto obecnie obowiązujące oznaczenia wielkich liter:

  • A - wagon klasy pierwszej,
  • B - wagon klasy drugiej,
  • AB - wagon "mieszany" klasy pierwszej i drugiej,
  • BR - wagon klasy drugiej z przedziałem barowym,
  • BD - wagon klasy drugiej z przedziałem bagażowym,
  • D - wagon bagażowy,
  • P - wagon pocztowy,
  • S - wagon specjalnego przeznaczenia,
  • WL - wagon sypialny,
  • WR - wagon restauracyjny lub barowy,
  • Z - wagon ogrzewczy.

    Oznaczenia małych liter, stosowane obecnie na PKP:

  • b - wagon barowy,
  • c - wagon z miejscami do leżenia,
  • d - wagon z przewodem zdalnego sterowania (służącym np. do zamykania drzwi lub oświetlenia elektrycznego),
  • e - wagon z przedziałami menedżerskimi (cztery miejsca w przedziale),
  • h - wagon bezprzedziałowy,
  • i - wagon z udogodnieniami dla osób niepełnosprawnych,
  • k - wagon mieszkalny (akcji socjalnej, salonka),
  • m - wagon o długości całkowitej przekraczającej 24,50 m,
  • n - wagon z ogrzewaniem nawiewnym,
  • p - wagon piętrowy,
  • r - wagon przystosowany do przewozu rowerów i/lub sprzętu sportowego,
  • s - wagon bagażowy z korytarzem bocznym,
  • t - wagon do przewozów specjalnych,
  • u - wagon wyposażony w mechanizmy zdalnego zamykania drzwi i zdalnego sterowania oświetleniem (tę literę - jeżeli występuje - należy umieszczać na końcu oznaczenia),
  • v - wagon video,
  • z - wagon zdeklasowany z klasy pierwszej na klasę drugą.

    Tym sposobem patrząc na oznaczenie literowe wagonu, można odszyfrować jego typ, parametry techniczne oraz ogólne przeznaczenie. I tak na przykład:

  • Bh - wagon bezprzedziałowy drugiej klasy,
  • Bdhpumn - piętrowy wagon bezprzedziałowy drugiej klasy o długości całkowitej ponad 24,50 m, wyposażony w ogrzewanie nawiewne, mechanizmy zdalnego zamykania drzwi i sterowania oświetleniem,
  • Pdn - wagon pocztowy, wyposażony w przewód zdalnego sterowania i ogrzewanie nawiewne,
  • WLAB - wagon sypialny klasy pierwszej i drugiej.

    Oznaczenia nie mogą się wykluczać, tak więc nigdy nie spotkamy wagonu np. o oznaczeniu Bz.


    ...i współcześniejsze

    zdjęcie
    Tak wyglądają nowe oznaczenia wagonów pasażerskich
    zbyt mało ocen, aby obliczyć średnią
    Zgodnie z wymaganiami określonymi w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej prezes Urzędu Transportu Kolejowego uzgodnił nowe oznaczenia literowe dla wagonów pasażerskich. Zostaną one sukcesywnie wprowadzane w życie, zmiana oznaczeń następuje podczas napraw rewizyjnych i głównych taboru. Pierwsze wagony spółki PKP Intercity z nowymi oznaczeniami opuściły bramy zakładów naprawczych w kwietniu 2008, natomiast spółka PKP Przewozy Regionalne stosuje nowe oznaczenia od początku maja.

    Znaczenie wielkich liter poddano niewielkiej kosmetyce, zniknęła litera Z – wagony ogrzewcze zniknęły z ilostanu PKP w ostatniej dekadzie ubiegłego wieku.
    Większe zmiany dotknęły litery małe – część cech eksploatacyjnych określana jest teraz innym symbolem, dodano nowe cechy, do 4 liter przypisano zupełnie inną cechę niż dotychczas a niektóre zniknęły całkowicie.

    Nowe cechy:
  • a – wagon specjalnego przeznaczenia, salonowy,
  • f – wagon z kabiną maszynisty (wagon sterowniczy),
  • z – pojazd wyposażony w centralne zasilanie.

    Zmiana oznaczenia literowego:
  • z d na o - wagon z przewodem zdalnego sterowania (służącym, np. do zamykania drzwi lub oświetlenia elektrycznego),
  • z r na v - wagon przystosowany do przewozu rowerów i/lub sprzętu sportowego,
  • z i na b - wagon z udogodnieniami dla osób niepełnosprawnych,
  • z h na p - wagon bezprzedziałowy,
  • z p na x - wagon piętrowy,
  • z z na y - wagon zdeklasowany z klasy pierwszej na klasę drugą.

    Znaczenie liter c, e, k, m, n, s, u nie uległo zmianie, literom b, p, v, z przypisano inne cechy, zrezygnowano z używania litery t.

    Dodatkowo w opisie serii wagonów przedziałowych wraz z wielką literą stosuje się liczbę w indeksie górnym, oznaczającą ilość przedziałów w wagonie. Klasyczne 10-przedziałowe "dwójki" będą oznaczane B10 a zdeklasowane z wagonów 1. klasy A9, ciekawie prezentować się będzie oznaczenie "łamańców" posiadających zarówno pierwszą jak i drugą klasę - AB9.

    Po zmianie oznaczeń seria literowa popularnego wagonu Bdnu zmieni się na B10nou, zamiast Bdhinu pojawi się Bbnopuz, bezprzedziałowe „rowerówki” zmienią oznaczenie z Brdhnu na Bnopuv(z) a wagony z jednym przedziałem przeznaczonym do przewozu rowerów z Brd(n)(u) na B9(n)o(u)v. Popularne piętrowe "bohuny" zmienią serię z Bdhpumn na Bmnopux.


    Jak było kiedyś?

    Ogólne zasady nie różniły się zbytnio od stosowanych obecnie. Po wielkiej literze umieszczano opcjonalnie litery małe.

    Po 1945 roku oznaczenia literowe wagonów pasażerskich nawiązywały do oznaczeń z okresu międzywojennego. Istniały wtedy trzy klasy wagonów. Czasem można było spotkać wagon posiadający przedziały każdej z klas, często wagony mieszane – dwuklasowe (1/2 klasy lub 2/3 klasy).

    Znaczenie wielkich liter:

    • A – wagon osobowy 1 klasy

    • B – wagon osobowy 2 klasy

    • C – wagon osobowy 3 klasy

    • As – wagon służbowy

    • F – wagon bagażowy

    • Fg – wagon bagażowo-pocztowy

    • G – wagon pocztowy

    • H – wagon do przewozu chorych

    • I – wagon restauracyjny

    • N – wagon więźniarka

    • O – wagon ogrzewczy

    • SA, SB – wagon sypialny (1 klasy, 2 klasy)

    Pod koniec lat pięćdziesiątych XX wieku nastąpiła reforma. Ówczesną klasę pierwszą zlikwidowano, a klasę drugą i trzecią podniesiono odpowiednio do pierwszej i drugiej, bez zmiany standardu.

    W późniejszych latach dochodziło do kolejnych modyfikacji znaczenia wielkich liter, co obrazuje poniższy spis. Te oznaczenia z pewnymi zmianami funkcjonują do dnia dzisiejszego, część liter nie jest już używana z racji nie występowania danego rodzaju w parku wagonów PKP.

    • A, B, AB, I, N – jak wyżej

    • BJ – wagon 2 klasy z bufetem

    • BD – wagon 2 klasy z przedziałem bagażowym

    • P – wagon pocztowy

    • D – wagon bagażowy

    • DP – wagon pocztowo-bagażowy

    • WLA – wagon sypialny 1 klasy

    • WLAB - wagon sypialny 1/2 klasy

    • WLB - wagon sypialny 2 klasy

    • M – wagon do przewozu chorych

    • Z – wagon ogrzewczy

    Znaczenie małych liter:

    • g – wagon z przedziałem przystosowanym do przewozu poczty

    • h – wagon z harmoniami z obu końców

    • i – wagon z wewnętrznym przejściem przez środek wagonu

    • p – wagon do przewozu bagażu celnego

    • r – wagon z wewnętrznym przejściem bocznym i częścią przedziałów niezamykanych

    • u – wagon wyposażony w oparcia do podnoszenia

    • x – wagon czteroosiowy

    • xx – wagon sześcioosiowy

    • y – wagon trzyosiowy

    • z – wagon z wewnętrznym bocznym korytarzem i wszystkimi przedziałami zamykanymi

    W kolejnych latach, razem z pojawianiem się coraz nowocześniejszych konstrukcji wagonów zachodziła potrzeba wprowadzania dodatkowych oznaczeń, co ilustruje poniższe zestawienie:

    • a – w wagonach piętrowych – układ osi wózków 2-3-3-3-2 (literę umieszcza się na końcu oznaczenia)

    • c – wagon z miejscami do leżenia (kuszetka) – literę umieszcza się jako pierwszą małą literę za literami dużymi

    • d – wagon ma przewód zdalnego sterowania

    • f – wagon wyposażony w fotele

    • h – wagon posiada harmonię przejściową lub urządzenia do jej zawieszenia

    • o – wagon ma przedziały otwarte, przejście boczne wzdłuż całego wagonu, drzwi w ścianie czołowej i urządzenia przejściowe

    • p – wagon piętrowy

    • s – wagon salonowy lub służbowy

    • t – na początku serii – wagon przebudowany z towarowego; na końcu serii – drzwi w ścianie czołowej szersze niż 760 mm, a korytarz szerszy niż 750 mm
    • w – wałki gumowe w urządzeniu przejściowym; lub w wagonach pocztowych wzmocniona ściana czołowa od strony kancelarii

    • i, r, u, x, y, z – jak wyżej

    Znaczenie małych liter zmieniło się diametralnie w roku 1985, kiedy to wprowadzono nowe zasady, z powodzeniem stosowane do dziś. Zasady te przedstawiono w pierwszej części hasła.
    na podstawie: Wagony.net, strona Urzędu Transportu Kolejowego, B. Gajda "Technika ruchu kolejowego";
    M. Janiak, A. Kalinkowski "Konstrukcja i eksploatacja wagonów osobowych"
    i źródeł własnych
    opracowali Łukasz Zawadzki i Krzysztof Liszewski