Encyklopedia
Początki kolei żelaznych na świecie
dodane przez 
Mareczek; zmodyfikowane przez 
MQ
Transport kolejowy istniał już w starożytności w postaci kolei konnych wykorzystujących wyżłobienia w kamiennych płytach dróg, które powstały m.in. na niektórych mocno obciążonych drogach dojazdowych do Rzymu. Jednak kolej z prawdziwego zdarzenia zaczęła powstawać i rozwijać się w XIX wieku na skutek rewolucji przemysłowej w Anglii.
Początki lokomotyw parowych sięgają roku 1770, kiedy to we Francji Nicolas Joseph Cugnot stworzył dość nietypowy wynalazek. Dziwaczna trójkołowa machina z dużym, napełnianym wodą kotłem mogła poruszać się z prędkością 4 km/h, a do jej obsługi zatrudniano aż 4 osoby. Mniej więcej co kwadrans pojazd Cugnota musiał się zatrzymywać. W czasie postoju pod kotłem rozpalano ognisko i czekano, aż wytworzy się wystarczająca ilość pary. Później ruszano w następną kilkunastominutową podróż.
Ewolucja kolei od form transportu przemysłowego (głównie w kopalniach) do publicznie dostępnego środka transportu z napędem mechanicznym miała najwcześniej miejsce w Wielkiej Brytanii, kraju, w którym zapoczątkowana została "rewolucja przemysłowa". Na początku XIX wieku wykorzystywano kolej konną, najpierw do przewozu towarów, później także w przewozach pasażerskich. W 1804 roku Richard Trevithick uruchomił pierwszy pojazd z prawdziwego zdarzenia napędzany parą, jednak ze względu na ślizganie się maszyny na szynach zaprzestał on dalszego rozwoju projektu.
Pomysł Trevithicka znalazł w Wielkiej Brytanii wielu naśladowców. Mnożyły się różne, mniej lub bardziej udane, projekty. W 1811 roku John Blenkinsop dodał do parowozu koło zębate, które poruszało się po trzeciej, karbowanej szynie. Inny wynalazca wyposażył swój pojazd w długie mechaniczne łapy, mające go popychać. Niektóre rozwiązania były jednak znacznie bardziej udane. William Hedley opatentował w 1813 roku lokomotywę "Puffing Billy". Koła zębate zastąpił w niej gładkimi, toczącymi się po gładkich torach. Przez pół wieku parowóz przemierzał trasę pomiędzy kopalnią węgla w Wylam a nadbrzeżem załadunkowym nad rzeką Tyne.
W roku 1814 swój pierwszy parowóz skonstruował ojciec współczesnych lokomotyw, Anglik George Stephenson, który 11 lat później uruchomił pierwszą linię kolejową łączącą Stockton z Darlington. Wraz z jej uruchomieniem dochodzi do rewolucji przemysłowej, co przyczynia się do powstania kolejnych linii kolejowych. Już w 1830 roku nowa trasa między Liverpoolem a Manchesterem była obsługiwana wyłącznie parowozami.
Wraz z rozwojem kolei w Wielkiej Brytanii, transport kolejowy trafia także do pozostałych krajów Europy. Pierwsze linie kolejowe (konne) powstały w roku 1827, zaś parowozy do powszechnego użycia wprowadzono już w roku 1837. Pomimo dużego zaangażowania Niemiec w rozwoju kolei w Europie (pierwsza linia kolejowa z prawdziwego zdarzenia łącząca Drezno z Lipskiem powstała już w roku 1839), ta nadal pozostawała pod dominacją technologii brytyjskiej.
Kolej bardzo dynamicznie rozwijała się też poza Europą. W 1832 roku w stanie New Jersey w Ameryce Północnej zaczął kursować sprowadzony z Anglii parowóz "John Bull". Mieszkańcy Stanów Zjednoczonych szybko zrozumieli, że kolej może zrewolucjonizować życie w ich wielkim kraju. W 1840 roku ogólna długość linii kolejowych na świecie przekroczyła 9000 kilometrów, z czego aż połowa znajdowała się w USA. W połowie XIX wieku Amerykanie mogli się już pochwalić siecią liczącą 15 400 kilometrów torów.
Początki lokomotyw parowych sięgają roku 1770, kiedy to we Francji Nicolas Joseph Cugnot stworzył dość nietypowy wynalazek. Dziwaczna trójkołowa machina z dużym, napełnianym wodą kotłem mogła poruszać się z prędkością 4 km/h, a do jej obsługi zatrudniano aż 4 osoby. Mniej więcej co kwadrans pojazd Cugnota musiał się zatrzymywać. W czasie postoju pod kotłem rozpalano ognisko i czekano, aż wytworzy się wystarczająca ilość pary. Później ruszano w następną kilkunastominutową podróż.
Ewolucja kolei od form transportu przemysłowego (głównie w kopalniach) do publicznie dostępnego środka transportu z napędem mechanicznym miała najwcześniej miejsce w Wielkiej Brytanii, kraju, w którym zapoczątkowana została "rewolucja przemysłowa". Na początku XIX wieku wykorzystywano kolej konną, najpierw do przewozu towarów, później także w przewozach pasażerskich. W 1804 roku Richard Trevithick uruchomił pierwszy pojazd z prawdziwego zdarzenia napędzany parą, jednak ze względu na ślizganie się maszyny na szynach zaprzestał on dalszego rozwoju projektu.
Pomysł Trevithicka znalazł w Wielkiej Brytanii wielu naśladowców. Mnożyły się różne, mniej lub bardziej udane, projekty. W 1811 roku John Blenkinsop dodał do parowozu koło zębate, które poruszało się po trzeciej, karbowanej szynie. Inny wynalazca wyposażył swój pojazd w długie mechaniczne łapy, mające go popychać. Niektóre rozwiązania były jednak znacznie bardziej udane. William Hedley opatentował w 1813 roku lokomotywę "Puffing Billy". Koła zębate zastąpił w niej gładkimi, toczącymi się po gładkich torach. Przez pół wieku parowóz przemierzał trasę pomiędzy kopalnią węgla w Wylam a nadbrzeżem załadunkowym nad rzeką Tyne.
W roku 1814 swój pierwszy parowóz skonstruował ojciec współczesnych lokomotyw, Anglik George Stephenson, który 11 lat później uruchomił pierwszą linię kolejową łączącą Stockton z Darlington. Wraz z jej uruchomieniem dochodzi do rewolucji przemysłowej, co przyczynia się do powstania kolejnych linii kolejowych. Już w 1830 roku nowa trasa między Liverpoolem a Manchesterem była obsługiwana wyłącznie parowozami.
Wraz z rozwojem kolei w Wielkiej Brytanii, transport kolejowy trafia także do pozostałych krajów Europy. Pierwsze linie kolejowe (konne) powstały w roku 1827, zaś parowozy do powszechnego użycia wprowadzono już w roku 1837. Pomimo dużego zaangażowania Niemiec w rozwoju kolei w Europie (pierwsza linia kolejowa z prawdziwego zdarzenia łącząca Drezno z Lipskiem powstała już w roku 1839), ta nadal pozostawała pod dominacją technologii brytyjskiej.
Kolej bardzo dynamicznie rozwijała się też poza Europą. W 1832 roku w stanie New Jersey w Ameryce Północnej zaczął kursować sprowadzony z Anglii parowóz "John Bull". Mieszkańcy Stanów Zjednoczonych szybko zrozumieli, że kolej może zrewolucjonizować życie w ich wielkim kraju. W 1840 roku ogólna długość linii kolejowych na świecie przekroczyła 9000 kilometrów, z czego aż połowa znajdowała się w USA. W połowie XIX wieku Amerykanie mogli się już pochwalić siecią liczącą 15 400 kilometrów torów.