Encyklopedia

SA110

dodane przez Kriz8; zmodyfikowane przez djdark 

12.03.2008
Dodanie kilku informacji o eksploatacji i historii. Mareczek
SA110 i SA112 - polskie oznaczenie używanych, wysokopodłogowych szynobusów spalinowych (i wagonów doczepnych do nich) eksploatowanych przez PKP Przewozy Regionalne na terenie województwa zachodniopomorskiego. Pojazdy zakupione zostały późną jesienią 2004 roku przez Urząd Marszałkowski od kolei niemieckich DB Regio, gdzie posiadały oznaczenie VT624/924. Egzemplarze sprowadzone do kraju wyprodukowane zostały w zakładach MAN Nuernberg i Waggonfabrik Uerdingen w latach 1964 –1966.

Długa droga od VT624 do SA110

Kiedy pod koniec 2004 roku oficjalnie zawiązano spółkę pomiędzy DB Regio a Urzędem Marszałkowskim Województwa Zachodniopomorskiego kondycja przewozów pasażerskich w regionie nie była w najlepszym stanie. Ciągły deficyt spółki PKP Przewozy Regionalne wymuszał cięcia w rozkładzie, a planowany rozkład 2004/2005 świecił pustkami. Widmo zawieszenia przewozów zawisło m.in. nad liniami: Wysoka Kamieńska – Kamień Pomorski, Szczecinek – Słupsk, Goleniów – Kołobrzeg, Runowo Pomorskie – Szczecinek. Sprowadzenie używanych pojazdów z Niemiec miało być sposobem na ograniczenie kosztów i powstrzymanie fali likwidacji połączeń. Szynobusy planowano wprowadzić do obsługi dwóch ostatnich linii, gdzie dotychczas kursowały nieekonomiczne SP42/SU45 ciągnące 2-3 wagony serii Bh. Oszczędności z tytułu planowanej eksploatacji niemieckich pojazdów pozwoliły na przywrócenie kursowania blisko 30 zawieszonych wcześniej połączeń.

Pierwsze zespoły miały dotrzeć do Polski w grudniu 2004 roku, a na początku lutego 2005 wejść do planowej eksploatacji na liniach niezelektryfikowanych. Ostatecznie pierwszy transport trafił do Kołobrzegu na początku stycznia 2005, w ciągu tygodnia dokonano kolejnych dostaw, dzięki czemu w nadmorskim kurorcie znalazło się 6 zestawów trójczłonowych (624+924+624) i 2 czteroczłonowe (624+924+924+624). Do eksploatacji miało wejść 7 zestawów dwuczłonowych i 5 wagonów doczepnych, reszta pojazdów stanowić miała magazyn części zamiennych. Ponadto w lutym 2006 roku sprowadzono z Niemiec kolejny trójczłonowy zestaw, z zamiarem wykorzystania go w roli dawcy części.

Od razu po przyjeździe przystąpiono do polonizacji wagonów i dostosowania ich do wymogów Urzędu Transportu Kolejowego. W ramach tego zmodernizowano oświetlenie czoła pociągu zmieniając reflektory na światła dopuszczone świadectwem CNTK, zamontowano radiotelefony z funkcją "ALARM", urządzenia shp. Zakładając kursowanie składów wagonów silnikowych odtworzono w nich toalety; w Niemczech z powodu kursowania składów trój- i czterowagonowych pozostawiono tylko toalety w wagonach doczepnych, w wagonach silnikowych zamieniono je na przedziały służbowe. To jednak nie wystarczyło do wprowadzenia pojazdów do ruchu, zawiłości formalno-prawne spowodowały kilkukrotne przesuwanie terminu debiutu w ruchu pod szyldem PKP. Dodatkowym badaniom poddane były m.in. ton syreny i barwa sygnału końca pociągu, konieczne też było dostarczenie tłumaczeń kolejnych dokumentów w języku polskim. Po uporaniu się ze wszystkimi procedurami pojazdom nadano oficjalne oznaczenie, wagonom silnikowym (ex 624) przyporządkowano serię SA110 i numery taborowe w zakresie 01-14, wagonom doczepnym (ex 924) serię SA112 i zakres numerów taborowych 01-05. Pojazdy pozostały w swoim dotychczasowym szaro-czerwono-białym malowaniu, nie usunięto również niemieckich napisów eksploatacyjnych na pudle, a tylko dodano polskie. Pod bocznymi oknami kabiny maszynisty naklejono herby województwa.

Eksploatacja

Wreszcie przyszedł długo oczekiwany dzień, debiut „niemcobusów” w normalnej eksploatacji. 1 czerwca 2005 roku o godzinie 9:38 z kołobrzeskiego dworca odjechał zestaw SA110-07+08 jako pociąg 815 w kierunku Goleniowa. W tym samym miesiącu debiutowały kolejne zestawy SA110, zastępując w ruchu klasyczne składy na linii Runowo Pomorskie – Szczecinek, jak również obsługując pociągi na reaktywowanej linii Sławno – Darłowo. Poza tym „stodziesiątki” można było ujrzeć pod drutem na liniach Szczecinek – Białogard – Kołobrzeg oraz Słupsk – Koszalin – Kołobrzeg, gdzie obsługiwały pociągi w porannych i wieczornych porach, umożliwiając podsył pojazdów do/z macierzystej lokomotywowni. Od października SA110 zaczęły podbój kolejnego odcinka linii w Zachodniopomorskiem, dzięki uruchomieniu 2 bezpośrednich par pociągów Szczecin – Kołobrzeg, zaczęły się pojawiać na zelektryfikowanym odcinku Szczecin – Goleniów. Początkowo szynobusy kursowały w zestawieniu 2 wagonów silnikowych, co zaspokajało potrzeby przewozowe. Jednak w związku z dużym zainteresowaniem podróżnych ofertą na linii Szczecin – Kołobrzeg w szczytowe dni składy uzupełniano wagonami doczepnymi SA112, pierwszy taki skład wyruszył w trasę 7 października 2005 roku. Natomiast już 31 października z powodu wzmożonych podróży przed dniem Wszystkich Świętych zadebiutował zestaw czteroczłonowy, z dwoma wagonami serii SA112. Wraz z wejściem do życia rozkładu 2005/2006 prócz dotychczasowych odcinków, zestawy SA110/SA112 zaczęły obsługiwać także linie Szczecin – Runowo Pomorskie (1 para pociągów Szczecin – Szczecinek i 1 para Stargard Szczeciński – Szczecinek) oraz Szczecinek – Słupsk. Prócz tego szynobus stojący w Szczecinie w godzinach międzyszczytowych znalazł zatrudnienie w obsłudze jednej pary pociągów Szczecin – Gryfino, zastępując jednostkę serii EN57. W związku z wielką popularnością i wymiernymi korzyściami finansowymi obsługi pociągów przez niemieckie szynobusy, w planach województwa było sprowadzenie do Polski kolejnych zestawów zza zachodniej granicy. Zainteresowanie tym taborem wykazywały również województwo podkarpackie i pomorskie (na potrzeby ekspansji trójmiejskiej SKM).

Niestety eksploatacja SA110/SA112 przez ZZPR miała także ciemne strony. W dniu 21 lipca 2006 roku za Chociwlem spłonął doszczętnie zestaw SA110-06+SA112-01+SA110-07 obsługujący pociąg relacji Szczecin Główny – Szczecinek, na szczęście obyło się bez ofiar, ale wagony nadawały się tylko do kasacji. Spalony skład został ściągnięty do Chociwla, gdzie zakończył swój żywot – został pocięty na jednym z bocznych torów. Uszczuplenie ilostanu szynobusów kursujących na Pomorzu Zachodnim i planowana od września 2006 roku reaktywacja przewozów na linii Stargard Szczeciński – Kalisz Pomorski Miasto wymusiły rezygnację z obsługi „niemcobusami” linii Szczecinek – Słupsk. Powróciły na nią zestawy wagonów piętrowych serii Bhp i składy „bezprzedziałówek” Bh, ciągnione przez lokomotywy SU45/SU46. Na wspomnianej wyżej reaktywowanej linii zestawy SA110/SA112 również miały okazję zadebiutować - w dniach, w których odbywały się targi rolnicze w Barzkowicach zastępowały szynobusy serii SA103, które nie byłyby w stanie pomieścić zwiękosznej ilości chętnych. Od rozkładu 2006/2007 „stodziesiątki” kursują planowo tylko na liniach Kołobrzeg – Goleniów – Szczecin oraz Szczecin – Runowo Pomorskie – Szczecinek, pokonując dziennie średnio ponad 500 kilometrów. Codziennie w użyciu są 4 zestawy, 2 pozostałe stanowią rezerwę. W rozkładzie 2007/2008 pojazdy serii SA110/SA112 nie zmieniły odcinków obsługi trakcyjnej. Do planu doszła jedynie obsługa nowej, piątej pary pociągów między Runowem Pomorskim a Szczecinkiem, dzięki czemu najdłuższy dzienny obieg szynobusów w województwie zachodniopomorskim to obecnie 798 km. Wśród czterech zestawów będących w ruchu jeden codziennie prowadzi wagon SA112, do dwóch kolejnych zestawów wagony doczepne włączane są na okres wzmożonych piątkowo-niedzielnych przewozów.

Na początku eksploatacji zestawy SA110 kursowały parami, łączono wagony o sąsiednich numerach. Z upływem czasu z powodu przeglądów czy awarii następowało wymieszanie wagonów i na szlakach można było ujrzeć „niemcobusy” w różnych kombinacjach. Obecnie można je spotkać w parach, w jakich dokonywano rewizji pojazdów. Począwszy od października 2007 roku w PRST Kołobrzeg naprawy przeszły zestawy SA110-01+10, SA110-02+08, SA110-03+05, SA110-04+11, SA110-09+12. Rewizja ostatniego zestawu: SA110-13+14 planowana jest na wiosnę bieżącego roku, także wszystkie doczepy serii SA112 mają zostać poddane naprawie w tym okresie.

Budowa

zdjęcie
Tabliczka znamionowa w SA110-04
zbyt mało ocen, aby obliczyć średnią
Wagony silnikowe serii SA110 posiadają szerokie dwuskrzydłowe drzwi zlokalizowane w środku długości pojazdu, prowadzą one do szerokiego przedsionka, w którym znajduje się miejsce na ustawienie rowerów czy większego bagażu, jak również umieszczone jest tam wejście do toalety. Po obu stronach przedsionka znajdują się przedziały pasażerskie. W przedziale przednim ustawiono 22 dwuosobowe siedzenia po obu stronach środkowego przejścia, które jest jedyną drogą do kabiny maszynisty. W przedziale umiejscowionym za WC zamontowano 11 podwójnych siedzeń, a na końcu wagonu znajdują się 2 zamykane sześciomiejscowe przedziały z korytarzem bocznym. Podczas eksploatacji w Niemczech funkcjonowała w nich 1. klasa, w Polsce zostały zdegradowane do klasy drugiej. Boczny korytarz prowadzi do drugiego, mniejszego przedsionka, z którego można przejść do kolejnego wagonu, lub opuścić pojazd dzięki jednoskrzydłowym drzwiom usytuowanym po obu stronach pojazdu. Zarówno okno w WC i blisko połowa okien w przedziałach pasażerskich są oknami dwudzielnymi z możliwością opuszczania górnej części. Pozostałe okna są stałe.

zdjęcie
Wnętrze przedziału rowerowego w SA112
zbyt mało ocen, aby obliczyć średnią
Wnętrze wagonu doczepnego serii SA112 stanowią 3 przedziały pasażerskie, między którymi znajdują się 2 symetrycznie rozmieszczone przedsionki. Wejście do przedsionków zapewniają szerokie dwuskrzydłowe drzwi po obu stronach wagonu. W środkowym przedziale po obu stronach centralnego przejścia zabudowano 20 dwuosobowych kanap, co daje łącznie 40 miejsc siedzących. W jednym z przedziałów skrajnych znajdują się kolejne 24 miejsca rozlokowane jak w przedziale środkowym. W drugim przedziale skrajnym przewidziano miejsce dla pasażerów z rowerami i na wózkach inwalidzkich. Zamiast klasycznych kanap zamontowano 18 odchylanych siedzeń umieszczonych wzdłuż ścian wagonu. Do tego przedziału z przedsionka prowadzą wygodne dwuskrzydłowe drzwi suwane, szersze niż pojedyncze drzwi na wejściach do pozostałych przedziałów. Na obu końcach wagonu doczepnego umieszczono przedziały ustępowe oraz drzwi umożliwiające przejście do następnego wagonu. W tej serii „odmieńcem” jest wagon SA112-03, który nie posiada przedziału rowerowego, wnętrze urządzone jest tak samo jak w drugim skrajnym przedziale.

Poszczególne wagony zestawu łączone są sprzęgami Scharfenberga, dzięki czemu łatwa jest zmiana konfiguracji składu w zależności od potrzeb.

Szynobusy serii SA110/SA112 zyskały sympatię zarówno maszynistów jak i pasażerów. Nieskomplikowana eksploatacja, wygodne siedzenia, skuteczne ogrzewanie, to odróżnia je od „nowoczesnych” konstrukcji. Pojazdy mają już ponad 40 lat i w końcu trzeba będzie zakończyć ich pracę. Przy ich zakupie zakładano, że będą w użyciu przez kilka lat, do czasu zakupu większej ilości nowych pojazdów. Wkrótce ma być ogłoszony przetarg na dostawę fabrycznie nowych szynobusów dla województwa zachodniopomorskiego, i oby te nowe były tak dobrze odbierane jak pojazdy, które mają zastąpić.
na podstawie Infobus.pl, Wikipedii, Strony Bluefish'a, Odjazdowa kolej, PSMKMS Kraków, archiwum pl.misc.kolej i informacji własnych
opracował Krzysztof Liszewski
Producent:
MAN AG, DUEWAG
Układ członów:
silnikowy+
doczepny+
silnikowy*
Łączna długość:
79,46 m*
Szerokość:
2,81 m
Wysokość:
3,9 m
Układ osi:
B'2'+2'2'+B'2'*
Średnica kół:
950 mm (napędne),
900 mm (toczne)
Masa całkowita:
142 000 kg*
Sterowanie:
indywidualne lub ukrotnione
Prędkość maksymalna:
120 km/h
Moc znamionowa:
331 kW
Rodzaj przekładni:
hydrauliczna
Liczba miejsc siedzących:
228*
Lata produkcji:
1964-1966
Uwagi:
* - dane dla zestawu SA110+SA112+SA110

Liczba pojazdów spełniających kryteria: 0
Średni wiek pojazdu: 0,00 lat