Encyklopedia

Elektryfikacja kolei na Pomorzu Zachodnim

dodane przez Kriz8; zmodyfikowane przez Kriz8

Elektryfikacja kolei na ziemiach polskich pod szyldem PKP rozpoczęła się jeszcze przed drugą wojną światową. Zelektryfikowano wtedy część linii w węźle warszawskim, usprawniając tym samym przewozy podmiejskie. Pierwsze pociągi elektryczne wyjechały na szlaki w grudniu 1936 roku a do momentu wybuchu wojny w sieć trakcyjną wyposażono 106 kilometrów linii. Wskutek działań wojennych trakcja elektryczna w WWK została niemal w całości zniszczona, w pierwszych latach powojennych przystąpiono do jej odbudowy a z czasem elektryfikacja wyszła poza swój zakres z 1939 roku. W latach pięćdziesiątych XX wieku rozpoczęto wielką elektryfikację na PKP. Transport, a szczególnie kolej, miał być jednym z motorów rozwoju socjalistycznego państwa. W latach 1953 – 1957 prowadzono prace elektryfikacyjne na pierwszej linii wykraczającej poza tereny aglomeracji, dzięki czemu możliwy był przejazd pociągiem elektrycznym ze stolicy na Górny Śląsk przez Skierniewice i Częstochowę. W 1954 roku zelektryfikowano krótką odnogę z Koluszek do Łodzi Fabrycznej. W kolejnych latach elektryfikowano najbardziej obciążone ciągi przewozowe łączące główne ośrodki przemysłowe kraju. Mimo wysokiego tempa, elektryfikacja omijała DOKP Szczecin szerokim łukiem. Jednak aby w podległe jej rejony trafił powiew nowoczesności, dyrekcja w Szczecinie została wiodącą we wprowadzaniu trakcji spalinowej.

Pierwsze roboty związane z elektryfikacją na terenie ówczesnej Pomorskiej DOKP rozpoczęły się na szlaku Witkowo Pyrzyckie – Stargard Szczeciński 11 lipca 1977 roku. Były one związane z trwającą już od roku elektryfikacją linii Poznań – Szczecin. Pierwszy przejazd trakcją elektryczną odbył się 21 czerwca 1978 roku na odcinku Krzyż – Choszczno a równy miesiąc później elektrowozy „zdobyły” stację w Stargardzie Szczecińskim. Jednocześnie trwały prace na dalszym fragmencie linii, dzięki czemu na stacji Szczecin Główny w dniu 15 grudnia 1978 roku uroczyście powitano pierwszy pociąg elektryczny z ET22-399 na czele.
Kolejną linią, na której wprowadzono nowoczesny rodzaj trakcji, była linia do Świnoujścia. Odcinek Szczecin Dąbie – Goleniów oddano do eksploatacji 21 grudnia 1979 r. a obsługę pociągów osobowych do Goleniowa przejęły ezt serii EN57. W dniu 15 grudnia 1980 r. zakończono elektryfikację całej linii. Blisko 2 lata później otwarto zelektryfikowane dodatkowo połączenie Wysoka Kamieńska – Kamień Pomorski, gdzie wszędobylskie „żółtki” wyparły z obsługi wagony motorowe serii SN61.
Nie zapomniano również o usprawnieniu ruchu w węźle szczecińskim, w ostatnim dniu 1979 pociągi elektryczne mogły skorzystać z odcinka Szczecin Główny – Szczecin Port Centralny – Regalica, a w styczniu 1980 roku oddano do użytku zelektryfikowaną łącznicę Dziewoklicz – Szczecin Port Centralny. W kolejnych latach drut zawisł też nad odcinkiem Szczecin Dąbie – Szczecin Słoneczne, łącznicami Szczecin Główny – Szczecin Wzgórze Hetmańskie i Szczecin Wstowo – Szczecin Turzyn, zelektryfikowano również odcinek między stacjami Szczecin Główny i Szczecin Niebuszewo.
22 grudnia 1982 roku nastąpiło uruchomienie linii do stacji Trzebież Szczeciński. W ramach tego zadania zelektryfikowano kolejne odcinki linii na terenie miasta: Szczecin Wstowo – Szczecin Gumieńce, Szczecin Gumieńce – Szczecin Wzgórze Hetmańskie, Szczecin Główny – Szczecin Gumieńce, Szczecin Zdroje – Szczecin Podjuchy, Szczecin Port Centralny SPA - Szczecin Podjuchy. Prócz tego zelektryfikowano odnogę Police – Police Chemia.
Kolejną linią, która dostąpiła zaszczytu elektryfikacji była Magistrala Nadodrzańska z Wrocławia do Szczecina. Dnia 29 grudnia 1983 roku oddano do użytku odcinek Szczecin Podjuchy – Dolna Odra, który umożliwił dowóz węgla z linii Poznań – Szczecin bez zmiany trakcji bezpośrednio do podgryfińskiej elektrowni. Dalszy odcinek Kostrzyn – Godków – Dolna Odra otwarto 29 maja 1985 roku, od tego też dnia ruch elektrowozów był możliwy na całej długości magistrali.

W 1986 roku rozpoczęła się elektryfikacja linii Stargard Szczeciński – Gdańsk, popularnie zwanej magistralą nadbałtycką. Pierwszy odcinek do Runowa Pomorskiego oddano do eksploatacji 16 grudnia 1986 roku. W roku następnym sieć zawisła nad torem na odcinkach Runowo Pomorskie – Świdwin (15 lipca) i Świdwin – Białogard (14 grudnia). Kolejny rok przyniósł dalszy przyrost ilości zelektryfikowanych linii: 30 czerwca oddano do użytku odcinek Białogard – Koszalin a 2 grudnia Koszalin – Sławno – Słupsk. Przejazd bez zmiany trakcji całą trasą możliwy był od 6 września 1989 roku, kiedy to zelektryfikowano odcinek Słupsk – Lębork.
W 1988 roku elektryfikacja dotarła również do Kołobrzegu, 30 czerwca zawisła sieć od strony Białogardu, 4 miesiące później w kierunku Koszalina. W listopadzie tego samego roku otwarto zelektryfikowany krótki odcinek Mścice – Mielno Koszalińskie. W ostatnich dniach grudnia 1989 roku z pociągów elektrycznych mogli się cieszyć mieszkańcy Szczecinka. W przeddzień sylwestra otwarto odcinek Piła – Szczecinek, dzień wcześniej natomiast odcinek ze Szczecinka do Białogardu.

Na tym zakończyła się ekspansja drutu na terenach Pomorskiej DOKP. Transformacja ustrojowa i otwarcie rynku spowodowały spadek przewozów zarówno pasażerskich jak i towarowych. PKP zostały zmuszone do szukania oszczędności, zamiast wydawania pieniędzy na kosztowną elektryfikację. Na liście wielkich planów elektryfikacji na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych widniały m.in. linie: Chojnice – Szczecinek – Runowo Pomorskie, Szczecinek – Słupsk, Goleniów – Kołobrzeg, Darłowo – Sławno – Korzybie. Dość przewrotnie w tym zestawieniu wygląda ostatnia linia. W 1991 roku zawieszono na niej przewozy, a odcinek Sławno – Korzybie obecnie fizycznie nie istnieje.
Elektryfikacja miała być wyrazem postępu i „oczyszczeniem” trakcji na PKP. W nowej rzeczywistości część odcinków okazała się niepotrzebna. W Szczecinie pomiędzy stacją w Dąbiu a przystankiem na osiedlu Słonecznym pociąg prowadzony EN57 pojawił się raptem kilkanaście razy, z braku wykorzystania sieć trakcyjną na tym odcinku ściągnięto w połowie 1999 roku. Deelektryfikacja nastąpiła również na 5-kilometrowym odcinku Mścice – Mielno Koszalińskie. Mimo tkwiącego potencjału zawieszono na niej ruch we wrześniu 1994 roku. Linia ta była linią stricte pasażerską, więc ruch pociągów ustał całkowicie. Pozostawiona na pastwę losu sieć trakcyjna stała się łakomym kąskiem dla złodziei złomu. W kolejnych latach częściowo ograbiana, doczekała się interwencji właściciela, który usunął pozostałości po dawnej świetności. O tym, że kiedyś jeździły tam pociągi elektryczne świadczą pozostawione betonowe słupy trakcyjne.

W obecnych czasach temat elektryfikacji kolejnych linii jest rzadko podejmowany. W mglistej perspektywie planowane jest zelektryfikowanie odcinka łączącego Szczecin Gumieńce z niemieckim Tantow i dalej w kierunku Berlina, a także projektowanej odnogi od linii kołobrzeskiej do lotniska w Goleniowie.
na podstawie J. Kosacki; "Kolej na Pomorzu Zachodnim 1945-1999" i
F. Frontczak, St. Kuczborski, K. Kuligowski, J. Skoniecki, Wł. Wasilewicz; "50 lat elektryfikacji PKP"
opracował Krzysztof Liszewski