Encyklopedia

Oprócz oznaczeń literowych określających cechy eksploatacyjne, wagony posiadają również oznaczenia fabryczne. W przypadku wagonów wyprodukowanych w Polsce oznaczenie nadawane jest zgodnie z odpowiednią normą branżową (BN-63/3500-03). Oznaczenie typu wybijane jest na tabliczce znamionowej. Prócz typu znajduje się tam również nazwa producenta, rok produkcji i numer fabryczny. Dodatkowo typ wagonu jest wybijany trwale na czołownicy.

Oznaczenie składa się z 3 cyfr, za którymi umieszczana jest obowiązkowo wielka litera, a za nią opcjonalnie litera mała.

Wagony towarowe

W przypadku wagonów towarowych pierwsza z trzech cyfr oznacza:

2 – wagon dwuosiowy

4 – wagon czteroosiowy

6 – wagon sześcioosiowy

8 – wagon wąskotorowy

9 – wagon szerokotorowy

Dwie następne cyfry oznaczają kolejny typ z danego rodzaju wagonów.

Rodzaj wagonu określa wielka litera:

K – wagon kryty

L – wagon chłodnia

R – wagon cysterna

S – wagon specjalny

V – wagon samowyładowczy

W – wagon węglarka

Z – wagon platforma

Dodatkowa mała litera oznacza kolejną mutację tego samego typu wagonu, literę tą nadaje się kolejno według alfabetu.

Przykład:

401Wj – węglarka 4-osiowa, dziesiąta mutacja (metalowa podłoga)

217Kb – wagon kryty 2-osiowy, druga mutacja (przesuwane przegrody, ryglowane w żądanym położeniu).

Wagony pasażerskie

W przypadku wagonów pasażerskich pierwsza z trzech cyfr oznacza:

1 – wagon osobowy lub pocztowy

2 – wagon bagażowy

3 – wagon sypialny i pocztowo-bagażowy

4 – wagon restauracyjny

5 – wagon salonowy

6 – wagon sypialny

8 – wagon wąskotorowy

9 – wagon szerokotorowy

Dwie następne cyfry oznaczają kolejny typ z danego rodzaju wagonów.

Oznaczenie literowe:

A – wagon osobowy

C – wagon bagażowy lub pocztowy

Mała litera spełnia tą samą funkcję co w przypadku wagonów towarowych, ale zdarza się, że ciągłość nadawania kolejnych liter alfabetu nie jest zachowana.

Przykład:

111Ar – wagon osobowy, najpopularniejszy na polskich szlakach typ wagonu 2. klasy (111A), kolejna mutacja, wyposażony w wózki typu 4ANh-6 i ogrzewanie nawiewne.

Wagony konstrukcji obcej

W przypadku wagonów importowanych zza granicy oznaczenie nadawane jest według innych systemów. W wagonach pasażerskich stosuje się głównie oznaczenie standardu w jakim wagon został wyprodukowany (według UIC), dodając do niego literę oznaczającą klasę wagonu. Stąd też powstały m.in. takie oznaczenia:

YB – wagony standardu UIC-Y, klasy drugiej, sprowadzane w połowie lat 80. ubiegłego wieku z NRD

Z1A i Z1B – wagony standardu UIC-Z1, odpowiednio klasy pierwszej i drugiej, wyprodukowane przez ABB Henschel

Wśród wagonów pasażerskich można się również spotkać z oznaczeniem składającym się z nazwy wytwórni produkującej dany typ wagonu, i roku wprowadzenia danego typu na tory PKP. Oznaczono tak między innymi:

Bautzen’84 – wspomniane wyżej wagony 2. klasy typu YB

Bautzen’89 – wagony restauracyjne standardu UIC-X, użytkowane obecnie w pociągach spółki PKP IC

Gosa’76 – wagony restauracyjne standardu UIC-Y, użytkowane do końca lat osiemdziesiątych, zastąpione przez wagony typu Bautzen’89

Görlitz’78 – wagony klasy drugiej typu YB, zbliżone wyglądem do typu Bautzen’84, kilkanaście lat temu przebudowane, obecnie niemal identyczne z ww. typem

W przypadku wagonów piętrowych, które nie doczekały się UIC-owskiej standaryzacji, jako oznaczenia typu stosowane są ich serie literowe: Bhp (zespoły wieloczłonowe na wózkach Jacobsa) oraz Bdhpumn (samodzielne wagony czteroosiowe).

Wśród parku wagonów towarowych pochodzenia obcego spotkać można oznaczenia składające się ze skrótu nazwy zarządu kolejowego z kraju, w którym wagon został wyprodukowany, łącznie z wielką literą zgodną z systematyką oznaczenia literowego. Oznaczono tak m.in. węglarki pochodzenia bułgarskiego, jako typ BDŻ/E.

na podstawie M. Janiak, A. Kalinkowski "Konstrukcja i eksploatacja wagonów kolejowych",
"Świat Kolei 1/2003", wagony.net oraz źródeł własnych
opracował Krzysztof Liszewski