Encyklopedia

Zasady ogólne

Na szlaku dwutorowym pociągi powinny kursować zgodnie z zasadą ruchu prawostronnego, tzn. po torze prawym, patrząc w kierunku jazdy pociągu. Odstępstwa od tej zasady są dopuszczalne w następujących przypadkach:

• w razie zamknięcia jednego z torów szlaku dwutorowego i wprowadzeniem ruchu jednotorowego dwukierunkowego po torze czynnym;


• jeżeli urządzenia zrk są przystosowane do ruchu zmienno kierunkowego, dwutorowego przy obu torach czynnych,


• w razie konieczności cofnięcia pociągu,


• dla powrotu pociągu lub pojazdu pomocniczego wyprawionego do określonego miejsca na szlaku i z powrotem,


• dla powrotu lokomotywy popychającej na części szlaku (do kilometra),


• dla pociągów i pojazdów pomocniczych jadących po torze zamkniętym,


• za zezwoleniem odpowiedniej jednostki nadzorującej, jeżeli wymaga tego układ torowy.

Zapowiadanie telefoniczne

Telefoniczne zapowiadanie pociągów na liniach dwutorowych sprowadza się do nadawania dwóch rodzajów telefonogramów zapowiadawczych:

• oznajmienie odjazdu pociągu; posterunek następczy po stwierdzeniu, że ma potwierdzenie przyjazdu pociągu poprzednio wysłanego do następnego posterunku następczego i że nie ma zgłoszeń o przeszkodzie w ruchu po torze właściwym dla jazdy danego pociągu wyprawia pociąg i powiadamia sąsiedni posterunek następczy o odjeździe pociągu; oznajmienie odjazdu pociągu podaje się telefonogramem według wzoru: "Pociąg numer ... odjechał o godz. mi. ... .", z ewentualnym uzupełnieniem w przypadku wyprawienia pociągu do określonego kilometra na szlaku i z powrotu pociągu na stację wyprawienia oraz wyprawienia pociągu z popychaczem do kilometra i powrotu popychacza na stację wyprawienia;


• potwierdzenie przyjazdu pociągu – posterunek następczy przyjmujący pociąg, po upewnień się, że pociąg wjechał na stację w całości (z sygnałami końcowymi), że sygnał na semaforze wjazdowym lub odstępowym zmieniony został na sygnał „Stój” lub wygasło światło sygnału zastępczego na semaforze wjazdowym bądź tarcza zaporowa ustawiona została na sygnał "Stój", powiadamia posterunek następczy, który wyprawił pociąg o jego przybyciu telefonogramem według wzoru: "Pociąg nr... przyjechał o godz. mi. ... .". Zasady podawania omówionych dwóch rodzajów telefonogramów są takie same, jak przy zapowiadaniu pociągów na liniach jednotorowych.

Prowadzenie ruchu pociągów za pomocą półsamoczynnej blokady liniowej

Prowadzenie ruchu pociągów za pomocą półsamoczynnej blokady liniowej sprowadza się do obsługi bloków: początkowego i końcowego. Sąsiednie posterunki następcze są wyposażone w parę (dwa) bloków dla każdego szlaku (odstępu):

• początkowy, w położeniu zasadniczym odblokowany, znajdujący się na posterunku następczym leżącym na początku szlaku (odstępu),


• końcowy, w położeniu zasadniczym zablokowany, znajdujący się na końcu szlaku (odstępu)

Ta para bloków dla danego szlaku (odstępu) jest ze sobą połączona następującą współzależnością działania: zablokowanie bloku początkowego na posterunku następczym położonym na początku szlaku (odstępu) powoduje odblokowanie bloku końcowego na posterunku następczym położonym na końcu szlaku (odstępu). Zablokowanie bloku początkowego i jednoczesne odblokowanie bloku końcowego oznacza danie i otrzymanie oznajmienia o odjeździe pociągu. Natomiast zablokowanie bloku końcowego i jednoczesne odblokowanie bloku początkowego oznacza danie i otrzymanie potwierdzenia przyjazdu pociągu.

Niezależnie od obsługi urządzeń półsamoczynnej blokady liniowej obowiązuje ponadto podawanie telefonicznej informacji o numerze pociągu. Informację tę podaje dyżurny ruchu lub inny uprawniony pracownik w następującej formie: "Pociąg nr ... . odjechał", przy czym w razie potrzeby, po numerze pociągu dodaje się słowa: "z postojem na km ... minut ...", "z przekroczoną skrajnią", "z przesyłką wyjątkowo ciężką", "z ładunkiem niebezpiecznym" i jeżeli skład drużyny różni się od przewidzianej rozkładem jazdy także i słowa: "bez obsady konduktorskiej", "z kierownikiem z przodu", "z kierownikiem w końcu", "z konduktorem końcowym". W razie potrzeby dodawane jest także bliższe określenie pociągu (PONSZ, Tranz., Dod. Itp.)

Telefoniczną informację podaje się przed zablokowaniem bloku początkowego, a na szlakach (odstępach) krótkich podaje się odpowiednio wcześniej – do 5 minut przed przewidywanym odjazdem pociągu, co powinno być określone w regulaminie technicznym.

Zasady prowadzenia ruchu pociągów za pomocą blokady liniowej półsamoczynnej, podane przy omawianiu ruchu na liniach jednotorowych, stosuje się także w odniesieniu do bloków początkowego i końcowego przy prowadzeniu na liniach dwutorowych.

Przypadki, w których wprowadza się telefoniczne zapowiadanie pociągów, określone zostały w zasadach ogólnych prowadzenia ruchu. Dodać jedynie należy, że w przypadku prowadzenia robót, nieprawidłowego działania lub wyłączenia z działania urządzeń blokady liniowej odnoszących się do jednego toru na szlaku – ruch pociągów na innych torach tego szlaku należy prowadzić za pomocą urządzeń blokady liniowej, jako podstawy prowadzenia ruchu.

Szczegółowe postanowienia dotyczące obsługi urządzeń zabezpieczania ruchu kolejowego, sposobu postępowania w razie przeszkód w działaniu tych urządzeń oraz podczas prowadzenia w nich robót zawierają odpowiednie instrukcje.

Prowadzenie ruchu pociągów za pomocą samoczynnej blokady liniowej

Blokada liniowa samoczynna na linii dwutorowej działa na tych samych zasadach, co blokada liniowa na linii jednotorowej, z uwzględnieniem różnic wynikających z jednokierunkowego ruchu pociągów (z zasady) na każdym z torów szlakowych. Ponieważ pociągi kursują po torach przeznaczonych dla poszczególnych kierunków ruchu, więc następstwo pociągów jednego za drugim jest uzależnione tylko od drogi, o jaką oddalony jest pociąg poprzedzający od pociągu jadącego za nim w tym samym kierunku. Pociąg oddziałując na urządzenia w torze steruje światłami semaforów, a z kolei sygnały na semaforach mogą sterować urządzeniami hamulcowymi następnego pociągu, jeżeli na pojazdach trakcyjnych i w torze są zainstalowane urządzenia samoczynnego hamowania pociągów lub mogą wywoływać odpowiednią reakcję maszynisty, który zależenie od ich wskazań reguluje prędkość pociągu.

Blokadę samoczynną stosuje się na liniach o dużym natężeniu ruchu, a więc z zasady na liniach zelektryfikowanych. Najczęściej jest ona stosowana w obrębie wielkich węzłów kolejowych, w ruchu podmiejskim o odpowiednio dużej częstotliwości kursowania pociągów.

Podobnie jak przy blokadzie półsamoczynnej, niezbędne jest przekazanie numerów pociągów i ewentualnie dodatkowych informacji o pociągach. Do tego celu są stosowane oprócz aparatów telefonicznych także urządzenia specjalne.