Encyklopedia

EN57

dodane przez Kriz8; zmodyfikowane przez MQ

28.12.2008
Dodano zdjęcie brezentowej harmonii w przejściu międzywagonowym Lukasy
28.08.2008
Uzupełniono podrozdział "Dziś" Kriz8
21.03.2008
Dodano dwa podrozdziały - "Malowanie" i "Modernizacje" Mareczek
Popularny "żółtek", czyli elektryczny zespół trakcyjny EN57 był produkowany we Wrocławskich zakładach "Pafawag" przez 32 lata (1961-1993) i trafił na polskie tory w 1429 egzemplarzach.

Konstrukcja

Przeznaczone do niskoperonowej komunikacji podmiejskiej zestawy składają się z trzech wagonów (dwóch sterowniczych i jednego silnikowego) połączonych ze sobą tzw. krótkim sprzęgiem Scharfenberga, nierozłączalnym w warunkach eksploatacyjnych, oraz przejściem dla pasażerów. W każdym z wagonów pojedynczej jednostki znajdują się 3 przedziały ze środkowym przejściem między siedzeniami. Są one rozdzielone dwoma przedsionkami - każdy z parą rozsuwanych automatycznie drzwi o napędzie pneumatycznym. Ich pojemność to 216 miejsc, natomiast prędkość konstrukcyjna - 110 km/h.

Historia

Pierwsza partia jednostek (numery z zakresu 001-130, lata produkcji 1961-1965) posiadała dwa przedziały pierwszej klasy w środkowym wagonie, w kolejnych pojazdach występowała już tylko klasa druga. W 2006 roku w trakcie napraw rewizyjnych w ZNTK Mińsk Mazowiecki, w 40 jednostkach zabudowano jeden przedział 1 klasy w członie "rb". W PR Szczecin otrzymały je zestawy EN57-928, 957 (przekazana z PR Katowice), 1538, 1539, 1779, 1787 i 1952 (przekazana do PR Katowice). Jednostkom bez 1 klasy przydzielono numery od 601 wzwyż, kończąc partię numerem 1825 w roku 1991. W trakcie produkcji jednostki przechodziły różne modyfikacje, EN57-1113 była ostatnią, która posiadała fabrycznie ryflowane pudło. W roku 1988 zbudowano 3 sztuki pojazdów z rozruchem tyrystorowym, oznaczone typem 5BT/6BT i numerami 2001-2003, które te ze względu na wysoką zawodność przebudowano 8 lat później na jednostki z klasycznym rozruchem i nadano im numery z zakresu 1826-1828. W 1990 rozpoczęto produkcję pojazdów ze zmienioną ścianą czołową, na której zamiast 3 pojawiły się 2 okna, zmieniono też układ kabiny i przedziału dla podróżnych z większym bagażem. Jednostki te oznaczono numerami od 1900 do 1953 nadając im typ 5Bm/6Bm. EN57-1953 był ostatnim wyprodukowanym egzemplarzem, przydzielono go do lokomotywowni Szczecin Wzgórze Hetmańskie, gdzie stacjonuje do dnia dzisiejszego. Różne człony z kasowanych jednostek posłużyły do złożenia pojazdów serii EN71, a także kilku całkowicie nowych sztuk EN57 oznaczonych numerami 201-206.

W związku z tym, że elektryfikacja dotarła do Pomorskiej DOKP dopiero w późnych latach 70-tych, pierwsze zestawy EN57 dotarły do Szczecina dopiero w kwietniu 1979 roku, były to EN57-1286 i EN57-1287 dostarczone prosto z wrocławskiej wytwórni. Przydzielono je do ówczesnej MD Szczecin Główny i stacjonowały w tzw. parku środkowym macierzystej stacji. Z każdym rokiem zwiększał się ilostan pojazdów i w październiku 1982 r. 22 sztuki EN57 przekazano do MD Szczecin Wzgórze Hetmańskie, gdzie urządzono zaplecze do obsługi i utrzymania ezt, jednocześnie z wyprowadzeniem pojazdów trakcji spalinowej ze Wzgórza do innych lokomotywowni. W kolejnych latach liczba zestawów rosła w mniejszym tempie, prócz fabrycznie nowych pojazdów do szczecińskiej szopy przybywały również jednostki z innych części kraju. W 1992 roku rozpoczęto eksploatację elektrycznych zespołów trakcyjnych w lokomotywowni w Białogardzie dokąd skierowano kilkanaście składów pracujących wcześniej w centralnej i południowej Polsce. Po rozmaitych transformacjach służby trakcji PKP ezt serii EN57 (jak również ED72) trafiły pod skrzydła Zachodniopomorskiego Zakładu Przewozów Regionalnych, gdzie w podległych mu jednostkach: PRST Szczecin Wzgórze Hetmańskie i PRST Kołobrzeg stacjonuje około 70 sztuk tych pojazdów.

Malowanie

Przez dziesięciolecia obowiązywał na PKP stały schemat malowania elektrycznych zespołów trakcyjnych. Pas okienny malowany był na kolor żółty, natomiast dolna część pudła była w kolorze niebieskim. Poszczególne partie jednostek różniły się czasami odcieniami kolorów, częściej różnice występowały na jednostkach wychodzących z ZNTK po naprawach. Pod koniec lat 80-tych EN57 opuszczające bramy Pafawagu były niemalże pomarańczowo-granatowe. Pierwsza zmiana schematu malowania nastąpiła wraz z dostawami jednostek ze zmodernizowanym czołem. Dostarczano je głównie do Centralnej DOKP, dla której przyjęto malowanie na kolor pomarańczowy z dwoma poziomymi bordowymi paskami na dole pudła. Sukcesywnie w ramach napraw przemalowywano w te barwy inne jednostki kursujące w rejonie Mazowsza, w Pomorskiej DOKP w takim malowaniu kursowały m.in. EN57-1945, 1951, 1953.

W latach dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia, celem wyróżnienia ezt przeznaczonych do obsługi pociągów nowopowstałej kategorii InterRegio, w kilku lokomotywowniach powstały zupełnie nowe schematy malowania. W MD Szczecin Wzgórze Hetmańskie kilka jednostek pomalowano na pomarańczowo, z szerokim wiśniowym pasem w formie „zygzaka” wzdłuż całego pudła, ściany czołowe pomalowano na żółto z wąskim wiśniowym paskiem pod oknami kabiny maszynisty. W ten sposób pomalowano EN57-1523, 1524, 1538, 1539, 1787 i 1788. W MT Białogard odbiegające od standardów malowanie posiadały trójczłony o numerach 1264, 1281, 1946 oraz 1947, posiadały one wiśniowe pudło z białym pasem. Prócz tego własne schematy malowania jednostek wprowadziły lokomotywownie w Warszawie, Toruniu, Idzikowicach, Katowicach, Krakowie, Suchej Beskidzkiej i Gdyni (w dwóch ostatnich również dla EN71), ale ilość "odmieńców" w każdej z nich nie przekraczała kilku sztuk.

W 2002 roku od standardowych schematów malowania zaczął odchodzić Zakład Przewozów Regionalnych w Bydgoszczy. W ramach napraw i rozszerzonych przeglądów ezt otrzymywały malowanie jak zespoły ED72, z tą różnicą, że kolor czerwony zastąpiono granatowym, pas natomiast pozostał koloru żółtego. W roku 2003 schemat ten przyjęto za obowiązujący w całej spółce PKP Przewozy Regionalne, jedynie zamiast granatowego zastosowano kolor niebieski. Malowanie to szybko zostało okrzyknięte mianem „bydgoskiej strzały”. Dla Zakładów Przewozów Aglomeracyjnych w Warszawie i Katowicach przewidziano inne barwy – kolor niebieski zastąpiono wiśniowym, a żółty pomarańczowym.

Po utworzeniu spółki Koleje Mazowieckie, dzierżawione przez nią jednostki otrzymywały nowe zielono-biało-żółte malowanie. Podobnie wydzielona wcześniej spółka PKP SKM w Trójmieście wprowadziła własny schemat malowania na żółto, z granatowymi wstawkami na czołach i pasami na łączeniach członów.
Ostatnią jak na razie rewolucję w malowaniu jednostek wprowadzono w związku z modernizacją taboru w ramach SPOT-u. W publicznym głosowaniu dla „nowych” składów wybrano szaro-bordowy schemat, który przyjęto jako obowiązujący także dla pozostałych serii elektrycznych zespołów trakcyjnych PKP PR. W najnowsze barwy ezt przemalowywane są w trakcie napraw głównych i rewizyjnych. W marcu 2008 roku ilość jednostek w najnowszym malowaniu w PR Szczecin niemal zrównała się z ilością zespołów w malowaniu „bydgoskim”. Na inwentarzu ZZPR posiada też rodzynka w malowaniu "aglo", jest to EN57-653 przekazany w marcu 2007 roku z PR Katowice.

Modernizacje

W 2002 roku ZNTK Mińsk Mazowiecki opracowały niewielki program modernizacji EN57, który spotkał się z aprobatą użytkownika jednostek – spółką PKP Przewozy Regionalne.

zdjęcie
Nowe siedzenia w zmodernizowanym EN57-1356
zbyt mało ocen, aby obliczyć średnią
W ramach napraw głównych całkowicie nowy wystrój uzyskało wnętrze zespołu. Dotychczasowe skajowe lub plastikowe siedzenia zastąpiono wandaloodpornymi fotelami obitymi szarym materiałem. Szara kolorystyka zaczęła dominować wewnątrz wagonów. Zrezygnowano całkowicie z drewnopodobnych laminatów na rzecz jasnoszarych, sufit utrzymano w tonacji kości słoniowej. Zastosowano nową wykładzinę podłogową, odporną na ścieranie, przy ścianach bocznych wywiniętą do góry celem ułatwienia sprzątania. W wagonach zabudowano nowe oświetlenie, całkowicie wpuszczone w sufit i zabezpieczone panelem z tworzyw sztucznych. W panelu umieszczono również wiązkę przewodów zasilającą oświetlenie wagonów, która biegła dotychczas na dachu pojazdu. Zmieniono także sposób zawieszenia drzwi międzywagonowych i międzyprzedziałowych, tak aby nie spadały z prowadnic i nie blokowały się. Prawie całkowicie wyeliminowano z wyposażenia elementy aluminiowe, stanowiące zazwyczaj łakomy kąsek dla złodziei złomu. Na stalowe wymieniono śmietniczki, półki bagażowe i niektóre listwy, dodatkowo celem utrudnienia sprzedaży elementy te pomalowano proszkowo. Nowe estetyczne stoliki podokienne wykonano z laminatu. Na drzwiach do toalet zainstalowano diodowe wyświetlacze, sygnalizujące zajętość kabiny WC. Dla poprawy informacji pasażerskiej zastosowano elektroniczne diodowe tablice kierunkowe zamiast normalnie stosowanych "filmów", ich moduł pamięci mógł pomieścić kilkaset stacji.

Ze zmian niewidocznych dla pasażera należy wymienić zmianę sposobu połączenia przewodów elektrycznych miedzy członami – zastosowano specjalne wtyczki umożliwiające szybkie rozpinanie przewodów, jak również zamontowanie na części jednostek przetwornic statycznych oraz wyłączników szybkich próżniowych DCV.
Pudło z zewnątrz zostało pokryte bezbarwnym lakierem antygraffiti, co miało ułatwić usuwanie wątpliwej estetyki rysunków. W pierwszej zmodernizowanej jednostce (EN57-1400 do Śląskiego ZPR-u) zastosowano nowe okna w silikonowej uszczelce z uchylną górną częścią o niewielkim prześwicie. W kolejnych zestawach montowano klasyczne okna z górną częścią opuszczaną, trafiły one do Zakładów Przewozów Regionalnych w Opolu, Olsztynie, Łodzi, Bydgoszczy i Szczecinie.

Do PRST Szczecin Wzgórze Hetmańskie pierwsza zmodernizowana jednostka trafiła na początku stycznia 2003 roku. Zespół EN57-1357 zaczął obsługiwać przyspieszony pociąg relacji Szczecin – Koszalin. W drugiej połowie tego roku do PRST Kołobrzeg dotarły zmodernizowane EN57-1185, 1229 i 1266. W następnym roku program modernizacji został lekko rozszerzony. Na wszystkich jednostkach montowano wyłączniki szybkie DCV i przetwornice statyczne. Zastosowano na nich również przyciski do indywidualnego otwierania drzwi przez pasażerów, okna z podwójnymi szybami i dodatkowe wyświetlacze kierunkowe na bokach członu silnikowego. W części jednostek drzwi do przedsionków i pomiędzy członami wykonano jako całkowicie przeszklone.

Od roku 2007 wnętrza jednostek poddawanych naprawom głównym aranżowane są podobnie do wnętrz "SPOT-ów". Montowane są nowe siedzenia z obiciem w kolorze czerwonym, poprawia się dostęp dla przedziałów dla podróżnych z większym bagażem poprzez likwidację drzwi i części ścianek działowych, w jednym z członów, w tym przedziale zamontowano wieszaki do przewozu rowerów. Dla poprawy bezpieczeństwa ścianki pomiędzy przedsionkami a przedziałami zostały częściowo przeszklone. Obecnie PR Szczecin posiada 2 tak zmodernizowane jednostki EN57-674 i EN57-812, stacjonują one w Kołobrzegu, podobnie jak pozostałe ezt po NG. W PRST Szczecin Wzgórze Hetmańskie można spotkać tylko "SPOT-y", zmodernizowane EN57 będące wcześniej na stanie szczecińskiej sekcji zostały przekazane w lutym 2007 roku do PR Katowice i PR Wrocław, odwrotną drogę przemierzyły pojazdy z "nowym" czołem.

Dziś

zdjęcie
W niektórych jednostkach EN57 występują jeszcze osłony przejść w postaci brezentowych harmonii
Mimo przestarzałej konstrukcji stanowią jeszcze dość pokaźną liczbę na krajowych torach. Ich wycofywanie z ruchu następuje bardzo powoli. Do niedawna na niektórych relacjach stosowano jeszcze eksploatację "trójskładów" EN57, lecz staje się to już powoli historią. Obecnie najpowszechniej stosowana jest trakcja podwójna (większość relacji Kolei Mazowieckich oraz SKM, prawie połowa relacji PKP Przewozy Regionalne). Jednostki te są eksploatowane na terenie całego kraju, spotkać je można w każdym województwie na niemalże każdej linii zelektryfikowanej z prowadzonym ruchem pasażerskim. Po wydzieleniu spółki PKP Przewozy Regionalne jednostki wraz z zapleczem przydzielono do odpowiednich Zakładów Przewozów Regionalnych. Nie wszystkie województwa mają na swoim terenie macierzyste punkty utrzymania ezt, w tym przypadku obsługę pociągów osobowych zapewniają sąsiednie zakłady. Tak jest w województwie lubuskim, gdzie kursują jednostki z PR Szczecin, PR Poznań i PR Wrocław. Na Podkarpaciu osobówki „pod drutem” obsługują małopolskie ezt. Te ostatnie wraz z lubelskimi można spotkać na torach województwa świętokrzyskiego. Inaczej sytuacja wygląda w Łódzkiem. Należące do PR Łódź jednostki wydelegowano do zakładów w Katowicach, Bydgoszczy i Lublinie i to im powierzono obsługę tras w centralnej Polsce. W nowoczesnej szopie w Idzikowicach, w której łódzkie jednostki stacjonowały wykonuje się obecnie naprawy rewizyjne ezt należących do PKP PR. Przed powstaniem Przewozów Regionalnych ze struktur PKP powstała w Trójmieście Szybka Kolej Miejska, przejęła ona elektrowozownię Gdynia Cisowa wraz z taborem (prócz EN57 stacjonowały tam także EN71, EW58 i EW60). Głównym zadaniem jednostek z SKM to obsługa trójmiejskiej aglomeracji, w obecnym rozkładzie można je spotkać od Tczewa po Słupsk. Natomiast Pomorski Zakład Przewozów Regionalnych nie posiada własnych ezt, przez co na pozostałych trasach województwa kursują składy z PR Bydgoszcz, PR Olsztyn i PR Szczecin (ogryzek Słupsk – Ustka). W oderwaniu od PR-ów działa również województwo mazowieckie, na bazie PR Warszawa utworzono spółkę Koleje Mazowieckie, która przejęła tabor, zaplecze i trasy na terenie województwa. KM przejęło blisko 200 sztuk EN57 i 4 lokomotywownie: Warszawa Ochota, Warszawa Grochów, Tłuszcz i Sochaczew. W pozostałych zakładach EN57 stacjonują w następujących lokomotywowniach:

  • PR Białystok: Białystok;
  • PR Bydgoszcz: Toruń;
  • PR Wrocław: Wrocław;
  • PR Kraków: Sucha Beskidzka;
  • PR Lublin: Łuków;
  • PR Olsztyn: Iława;
  • PR Opole: Kędzierzyn Koźle;
  • PR Poznań: Poznań;
  • PR Katowice: Katowice, Częstochowa;
  • PR Szczecin: Szczecin Wzgórze Hetmańskie, Kołobrzeg.

Na terenie zakładów posiadających własne ezt często ujrzeć można tabor z sąsiednich województw. Łączenie relacji, optymalizacja obiegów czy zwykłe wspomaganie „słabszego” zakładu powoduje, że np. w Poznaniu niczym nadzwyczajnym nie jest widok stojących przy sąsiednich peronach jednostek kołobrzeskich, wrocławskich, toruńskich i miejscowych. W rozkładzie 2007/2008 EN57 z PR Szczecin poza województwem spotkać można na liniach Kostrzyn – Rzepin – Zielona Góra, Rzepin – Zbąszynek, Zbąszynek – Zielona Góra, Piła – Poznań, Poznań – Krzyż czy wspomnianej już wcześniej Słupsk – Ustka. W kolejnym rozkładzie zaplanowano łączenie dotychczasowych relacji na większą skalę, jeśli wszystko dojdzie do skutku zachodniopomorskie jednostki będą miały szanse planowo pojawiać się także na Dolnym Śląsku.

Sektorowy Program Operacyjny Transport

zdjęcie
Dwunasty szczeciński "SPOT" oczekuje na weekendowych zwiedzających
zbyt mało ocen, aby obliczyć średnią
W grudniu 2005 rozpoczęła się finansowana przez UE (w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego "Transport") modernizacja 75 jednostek EN57. Konsorcjum stworzone przez ZNTK w Mińsku Mazowieckim oraz PESA Bydgoszcz i NEWAG Nowy Sącz podjęło się gruntownej przebudowy połączonej z naprawą główną (termin realizacji do 30 listopada 2007). Zmieniono ich kolorystykę, kształt czoła wagonów rozrządczych, urządzono na nowo kabiny, w których zainstalowano ładnie wyglądający pulpit i w nieznacznym stopniu poprawiono jego funkcjonalność. Zainstalowano monitoring całego pociągu. W przedziałach pasażerskich zmieniono kolorystykę laminatów i zamontowano nowe czerwone siedzenia. Zmieniono także numery jednostek, nadając nowe z przedziału 2004-2078. Szczecińska lokomotywownia na Wzgórzu Hetmańskim otrzymała nowe "SPOT-y", na stanie ma obecnie 14 sztuk. Poza PR Szczecin zmodernizowane jednostki trafiły również do zakładów we Wrocławiu, Katowicach, Krakowie, Bydgoszczy i Opolu. Dzięki tym, jak na razie dość awaryjnym modernizacjom można mieć nadzieję, że popularne "kible" nie znikną przez kilka najbliższych lat z polskich krajobrazów, w które wkomponowały się przez cztery dziesięciolecia.
na podstawie J.M. Kosacki; "Kolej na Pomorzu Zachodnim 1945-1999", Wikipedii, Ksiusiek's Gallery, archiwum pl.misc.kolej i źródeł własnych
opracowali Paweł Pieńkowski i Krzysztof Liszewski
Producent:
Pafawag
Układ członów:
rozrządczy+
silnikowy+
rozrządczy
Łączna długość:
63,97 m
Szerokość:
2,88 m
Wysokość:
3,72 m
Układ osi:
2'2'+Bo'Bo'+2'2'
Średnica kół:
940 mm (toczne),
1000 mm (napędne)
Masa całkowita:
123 000 - 125 000 kg*
Sterowanie:
indywidualne lub ukrotnione
Prędkość maksymalna:
110 km/h
Silnik:
LK-450
Moc ciągła:
580 kW
Stosunek przekładni:
70:19
Liczba miejsc siedzących:
212-216*
Liczba miejsc stojących:
468
Lata produkcji:
1961-1993
Uwagi:
* - różne dane ze względu na stopień modernizacji
Zobacz też: ED72ED73EN71EW55EW58

Liczba pojazdów spełniających kryteria: 0
Średni wiek pojazdu: 0,00 lat