Encyklopedia

SA106

dodane przez Kriz8; zmodyfikowane przez Mareczek

19.05.2008
Dodano informację o przetargu na dostawę wagonów sterowniczych do kujawsko-pomorskich SA106 Kriz8
SA106 to jednoczłonowy spalinowy autobus szynowy (typ fabryczny 214M) produkcji bydgoskiej PESY. Jest to pierwszy typ pojazdu skonstruowany i wyprodukowany przez tą firmę. Pierwszy egzemplarz został zbudowany ze środków własnych przedsiębiorstwa i z założenia stanowić miał ofertę dla samorządów wojewódzkich zobligowanych do utrzymywania komunikacji regionalnej. Jesienią 2001 roku zaprezentowano go na targach TRAKO w Gdańsku. Podobnie jak u konkurencji z Raciborza i Poznania, nowemu produktowi nadano chwytliwą nazwę handlową – „Partner”.

W odróżnieniu od pojazdów z KOLZAM-u i ZNTK Poznań „Partner” jest pojazdem osadzonym na dwuosiowych wózkach, z czego jeden jest wózkiem napędowym, a drugi tocznym. Zastosowano dwa stopnie sprężynowania – sprężyny metalowo-gumowe oraz poduszki pneumatyczne. Konstrukcja ramy autobusu powstała poprzez przebudowę ramy wagonu typu 120A (popularna „bonanza”), odpowiednio ją przeprofilowano w celu uzyskania części niskopodłogowej. W kolejnych egzemplarzach ramę budowano z kształtowników stalowych na bazie przyjętego schematu. Pudło zostało wykonane w postaci szkieletu oklejonego blachami aluminiowymi, części czołowe natomiast z tworzyw sztucznych. W pierwszym pojeździe do napędu zastosowano silnik firmy MAN typu 2842 o mocy 480 kW, w kolejnych mocniejszy o 20 kW silnik Iveco. We wszystkich wagonach zabudowano przekładnię hydrodynamiczną Voith typu T212. Moc pojazdu pozwala na prowadzenie wagonu doczepnego, co jest regularnie stosowane. Oprócz wagonów typu Y na haku SA106 można było ujrzeć również piętrowe „bohuny”. Jedynym mankamentem jest brak możliwości ogrzewania wagonów doczepnych przez szynobus. W województwie warmińsko-mazurskim poradzono sobie z tym problemem poprzez zabudowę indywidualnych agregatów ogrzewczych w wagonach serii Bh przeznaczonych do kursowania z SA106.

Wnętrze pojazdu rozdzielone jest na dwie części przez umieszczoną niemalże w osi poprzecznej pojazdu kabinę WC. Do obu części prowadzi para dwuskrzydłowych drzwi odskokowo-przesuwnych ulokowanych po obu stronach wagonu, każde o prześwicie 1300 mm. Wszystkie drzwi zaopatrzono w przyciski do otwierania przez pasażerów. Jedna para drzwi prowadzi do części niskopodłogowej rozciągającej się od wspomnianych drzwi do kabiny WC z obiegiem zamkniętym, przystosowanej do potrzeb osób niepełnosprawnych. W obszarze niskiej podłogi – 600 mm ponad poziom główki szyny – zamontowano wzdłuż ścian bocznych rozkładane siedzenia, a także zabudowano uchwyty do wieszania rowerów i pasy do mocowania wózków inwalidzkich. W celu pokonania różnicy poziomów między podłogą niską i wysoką zastosowano stopnie. Na pozostałym obszarze podłoga jest na wysokości 1250 mm ponad główkę szyny, zabudowano tam siedzenia w układzie 2+2. Niestety nie pomyślano o wygodzie pasażerów montując siedzenia rodem z pojazdów komunikacji miejskiej, dłuższa jazda takim pojazdem staje się niewygodna. Dla pasażerów siedzących zaplanowano łącznie 60 – 80 miejsc, w zależności od potrzeb odbiorcy. Całkowita pojemność pojazdu waha się w granicach 140 – 180 miejsc. Do ogrzewania przedziałów pasażerskich wykorzystuje się energię cieplną z układu chłodzenia silnika.
Na każdej ścianie czołowej i na obydwu bokach pojazdu zastosowano pikselowe tablice kierunkowe, od szóstego egzemplarza zastąpiono je tablicami diodowymi. Wewnątrz zamontowano dwie tablice diodowe, na których naprzemiennie wyświetlane są informacje o stacji docelowej, najbliższym przystanku, aktualnej godzinie i dniu tygodnia. Na system informacji pasażerskiej składa się również instalacja rozgłoszeniowa podająca nazwę następnego przystanku oraz umożliwiająca nadawanie komunikatów przez maszynistę.
W obydwu częściach przeznaczonych dla pasażerów zamontowano kamery monitorujące, kamery zastosowano również zamiast zewnętrznych luster wstecznych. Jedynie w pojeździe dla województwa dolnośląskiego zamontowano zarówno kamery jak i lusterka. Obraz z wszystkich kamer wyświetlany jest na ciekłokrystalicznym kolorowym monitorze umieszczonym w kabinie maszynisty.
SA106 wyposażono w wymagane na PKP przyrządy, tj. czuwak aktywny, system radio-stop, shp, elektroniczny prędkościomierz rejestrujący.

Po zakończeniu targów w Gdańsku pierwszy egzemplarz powrócił do producenta, gdzie uzupełniono brakujące podzespoły (na TRAKO zaprezentowano pojazd bez silnika). W pierwszej wersji wagon pomalowano na zielono z szarymi drzwiami i elementami ścian czołowych. Po doposażeniu szynobusu rozpoczęły się żmudne testy i próby. Nie obyło się również bez pokazów dla samorządów, SA106-001 prezentowano m.in. w Łodzi. Ostatecznie pojazd został zakupiony przez województwo kujawsko-pomorskie i użyczony Zakładowi Przewozów Regionalnych w Bydgoszczy, otrzymał barwy zielono-pomarańczowe.
Regularna eksploatacja SA106-001 rozpoczęła się w grudniu 2002 roku, szynobus można było spotkać na liniach Bydgoszcz – Kcynia i Bydgoszcz – Wierzchucin – Laskowice Pomorskie – Grudziądz. Do obsługi niektórych pociągów pojazd okazał się za ciasny, z tego powodu od marca 2003 roku przeniesiono go do obsługi części kursów na linii Inowrocław – Żnin, jednocześnie pozostawiono obsługę jednej pary pociągów do Kcyni. Od maja „pesobus” kursował już tylko na linii do Żnina, na której w międzyczasie podniesiono dopuszczalną prędkość dla autobusów szynowych, dzięki czemu możliwe było skrócenie czasu jazdy. Mimo „chorób wieku dziecięcego” dotykających pierwszy egzemplarz, województwo zadecydowało o kupnie kolejnych pojazdów tego typu. Bydgoski producent dostarczyć miał 7 kolejnych pojazdów w latach 2003-2006. Również województwo warmińsko-mazurskie zainteresowało się „Partnerem”, kontrakt przewidywał dostawę jednego wagonu typu 214M w 2004 roku, dodatkowo rozpisano konkurs na schemat malowania pojazdu.
SA106-002 dotarł do należącej do PR Bydgoszcz lokomotywowni w Toruniu pod koniec roku 2003 i miał zastąpić starszego „brata” w obsłudze linii do Żnina. Jednak ze względu na wysoką awaryjność częściej na tej trasie można było ujrzeć pierwszy egzemplarz 214M. W momentach, gdy oba pojazdy były czynne, można było je spotkać również na linii Toruń – Chełmża – Grudziądz – Brodnica. Pojazd oznaczony numerem 003 trafił do województwa warmińsko-warmińskiego, gdzie rozpoczął kursowanie na linii Elbląg – Tolkmicko – Braniewo, po korekcie rozkładu obsługa wydłużyła się o odcinek Braniewo – Olsztyn. Wagon otrzymał jeden z najciekawszych schematów malowania wśród szynobusów kursujących po polskich torach, pomalowano go na biało-niebiesko, z różnymi elementami dekoracyjnymi. SA106 o numerach 004-006 zasiliły szeregi szynobusów w PR Bydgoszcz, przejmując obsługę większej ilości pociągów na liniach w okolicach Torunia i Grudziądza, prowadzonych dotychczas składami wagonowymi. Również w PR Olsztyn powiększył się ilostan SA106. Pojazdy oznaczone numerami 007-009 stały się codziennym widokiem na kolejnych liniach obsługiwanych dotąd ciężkimi składami z lokomotywami. W 2005 roku PESA zakończyła kontrakt dla kujawsko-pomorskiego dostarczając wagony o numerach 010, 012 i 013. Dwa ostatnie, podobnie jak SA106-011 zamówiony przez województwo dolnośląskie, otrzymały ściany czołowe o zmienionym wyglądzie, takie jak stosowane w pojazdach serii SA103. Na tym dostawy się nie zakończyły, w 2006 roku na Warmii i Mazurach pojawił się SA106-015. Natomiast województwo kujawsko-pomorskie dzięki dofinansowaniu z funduszy unijnych otrzymało jeszcze 5 wagonów o numerach 014, 016-019, dostawę zrealizowano do połowy 2007 roku.

Ostatecznie w Bydgoszczy wyprodukowano 19 sztuk SA106, 13 z nich zakupił Urząd Marszałkowski województwa kujawsko-pomorskiego, 5 – warmińsko-mazurskiego, jeden pojazd trafił na Dolny Śląsk. Wszystkie pojazdy oddano w użytkowanie odpowiednim terytorialnie Zakładom Przewozów Regionalnych.
W 2007 roku kujawsko-pomorskie rozpisało przetarg na obsługę linii na terenie województwa. W jednym z 3 pakietów znalazły się linie niezelektryfikowane, zwycięzca przetargu mógł liczyć na użyczenie posiadanych przez województwo szynobusów. „Spalinową” część przetargu wygrało brytyjsko-polskie konsorcjum Arriva PCC, które zaproponowało niższą stawkę za pociągokilometr niż PKP Przewozy Regionalne. Konsorcjum będzie korzystać z kujawsko-pomorskich SA106 przez 3 lata począwszy od rozkładu 2007/2008. Pierwsze tygodnie „pesobusów” u nowego użytkownika to okres wielkiego zamieszania. Wysoka awaryjność SA106 spowodowała liczne odwołania pociągów, kilkudziesięciominutowe opóźnienia czy też wprowadzanie kolejowej komunikacji zastępczej. Pojawiły się nawet głosy o celowym sabotażu poprzedniego użytkownika poprzez niewłaściwe utrzymanie.
W obecnym rozkładzie SA106 użytkowane przez Arrivę kursują na niemal wszystkich liniach niezelektryfikowanych w kujawsko-pomorskim, a także wyjeżdżają poza tego granice, do Chojnic i Czerska. W niektórych pociągach kursują w trakcji podwójnej lub w połączeniu z szynobusami serii SA134 zakupionymi ze środków własnych przewoźnika. W województwie warmińsko-mazurskim SA106 można spotkać na liniach Olsztyn – Braniewo, Olsztyn – Szczytno – Pisz, Olsztyn – Mikołajki – Ełk, Ełk – Olecko i Ełk – Korsze. Dolnośląski rodzynek kursuje na liniach w okolicach Jeleniej Góry.

W marcu 2008 roku Urząd Marszałkowski województwa kujawsko-pomorskiego ogłosił przetarg na dostawę 7 wagonów doczepnych z kabiną sterowniczą umożliwiającą w normalnej eksploatacji sterowanie wielokrotne z przedmiotowego wagonu do dwóch szynobusów serii SA106, w dowolnej konfiguracji zestawienia składu. Nowe pojazdy posiadać mają co najmniej 65 stałych miejsc siedzących i być zgodne obrysowo z sylwetką autobusu typu 214M, kolorystyka i oznaczenie wagonów również musi być zgodne. Wnętrze pojazdu powinno być monitorowane, klimatyzowane i wyposażone w instalację rozgłoszeniową. Do zasilania klimatyzacji i innych odbiorników energii w wagonie służyć ma agregat prądotwórczy.

Od opuszczenia bram fabryki przez SA106-019 minął już rok, województwa skupiły się na zakupie pojazdów dwuczłonowych o większej pojemności. W 2008 roku PESA ma dostarczyć 3 „solówki” dla Dolnego Śląska, czy będą to kolejne SA106, czy pojazdy z mocniejszym silnikiem – czas pokaże.
na podstawie archiwum pl.misc.kolej i Świat Kolei 5/2003
opracował Krzysztof Liszewski
Producent:
PESA Bydgoszcz S.A.
Długość ze zderzakami:
24,5 m
Szerokość:
2,89 m
Wysokość:
4,015 m
Układ osi:
B'2'
Średnica kół:
840 mm
Masa służbowa:
52 000 kg
Sterowanie:
indywidualne i wielokrotne
Prędkość maksymalna:
120 km/h
Silnik:
Iveco SVQE283
Moc znamionowa:
500 kW
Rodzaj przekładni:
hydrodynamiczna
Liczba miejsc siedzących:
60-80
Liczba miejsc stojących:
80-100
Lata produkcji:
2001-2007