Encyklopedia
Technika Ruchu Kolejowego - podstawowe zasady ruchu pociągów
dodane przez wojtazz; zmodyfikowane przez Mareczek
Pociągiem nazywa się skład pociągu (zestawiony tabor) sprzęgnięty z czynnym pojazdem trakcyjnym lub pojazd trakcyjny, sygnalizowany i przygotowany do drogi albo znajdujący się w drodze.
Składem pociągu nazywa się zestawiony tabor, bez czynnego pojazdu trakcyjnego, przygotowany do pociągu lub znajdujący się w pociągu. Skład powinien odpowiadać m.in. następującym warunkom:
w składzie powinny znajdować się tylko takie wagony, które odpowiadają warunkom przewozu tym pociągiem;
wagony powinny być zdatne do ruchu; wagony uszkodzone mogą być włączone do pociągu, jeżeli rodzaj uszkodzeń, według orzeczenia służby wagonowej, nie zagraża bezpieczeństwu ruchu;
długość składu i jego masa nie mogą być większe niż ustalone dla danej linii i dla danego pociągu;
wagony w składzie powinny być rozmieszczone zgodnie z obowiązującymi przepisami;
wagony hamulcowe w odpowiedniej liczbie powinny być rozmieszczone możliwie równomiernie w całym składzie w stosunku do masy pociągu, przy czym w pociągu z hamulcami zespolonymi w jednej grupie nie powinno być więcej niż 5 wagonów bez czynnego hamulca zespolonego. Jako pociągi kursują także pojazdy trakcyjne luzem, niektóre jednostki taboru specjalnego oraz ciężkie pojazdy pomocnicze.
Pod względem kursowania pociągi dzielą się na:
pociągi stałe, tj. przewidziane w służbowym rozkładzie jazdy i kursujące codziennie lub w dni ustalone w rozkładzie jazdy;
pociągi niestałe, do których należą:
Pociągi pasażerskie dzielą się na:
nadzwyczajne specjalnego znaczenia (PONSZ),
ekspresowe (E),
pospieszne (P),
osobowe dalekobieżne (D),
osobowe miejscowe (dowożące ludzi do pracy – M),
osobowo-towarowe (O)
Pociągi towarowe dzielą się na:
towarowe ekspresowe (TX),
towarowo-osobowe (TO),
towarowo-pospieszne (TP),
towarowe dalekobieżne do przewozów niemasowych (TN):
towarowe dalekobieżne do przewozów masowych (TM),
odcinkowe bezpośrednie (TB),
zbiorowe (TZ),
zdawcze, kopalniane i bocznicowe (TK).
Pociągi mieszane należą do kategorii pociągów pasażerskich lub towarowych, zależnie od tego, czy służą przeważnie do przewozu osób (osobowo-towarowe), czy przeważnie do przewozu towarów (towarowo-osobowe).
Do pociągów służbowych zalicza się pociągi ratunkowe, gospodarcze i robocze (w tym pogotowia techniczne i sieciowe itp.), próbne, doświadczalne, inspekcyjne, lokomotywowe, przewożące pracowników kolejowych w obrębie węzła, próżne składy pasażerskie lub wagony do naprawy, pojazdy trakcyjne luzem itp.
Pociągi przewożące materialny budowlane itp. lub składy specjalistyczne określa się jako pociągi:
gospodarcze – przewożące materialny od miejsca ich składowania lub postoju składu pociągu do ostatniej stacji przed szlakiem lub szlakami, gdzie pociągi te mają pracować;
robocze – na szlaku lub szlakach pomiędzy dwoma sąsiednimi stacjami, gdzie użyte będą do wykonania pracy (remontowej, montażowej, wyładunkowej itp.)
Każdy pociąg otrzymuje właściwy numer zależnie od jego rodzaju. Pociągi jadące w kierunku wzrostu kilometrowania linii oznacza się numerami nieparzystymi, pociągi zaś przeciwnego kierunku – numerami parzystymi. Pociągi dodatkowe i nadzwyczajne uruchamiane według doraźnie opracowanego rozkładu jazdy są oznaczane odpowiednimi numerami zależnymi od rodzaju pociągu. Pociągi kursujące w obrębie jednego okręgu kolei państwowych są oznaczane we własnym zakresie. Pociągi kursujące w obrębie co najmniej dwóch okręgów kolei państwowych są oznaczane numerami 4- lub 5-cyfrowymi. Znaczenie tych cyfr jest następujące:
cyfra pierwsza oznacza numer okręgu kolei państwowych, w którym pociąg rozpoczyna jazdę,
cyfra druga oznacza numer okręgu kolei państwowych, w którym pociąg kończy jazdę,
cyfra trzecia numerów czterocyfrowych i cyfra czwarta numerów pięciocyfrowych oznacza rodzaj pociągu,
cyfra trzecia numerów pięciocyfrowych umożliwiająca zwiększenie potrzebnej liczby numerów może być jednocześnie użyta do oznaczenia odcinka, relacji lub kierunku przejazdu pociągów,
cyfra ostatnia oznacza kolejność pociągu danego rodzaju w Cojgu doby oraz kierunek jazdy.
Poszczególne okręgi kolei państwowych maja następujące numery:
pociągi pasażerskie
pociągi mieszane
pociągi towarowe
rodzaju trakcji:
charakteru pociągu:
Składem pociągu nazywa się zestawiony tabor, bez czynnego pojazdu trakcyjnego, przygotowany do pociągu lub znajdujący się w pociągu. Skład powinien odpowiadać m.in. następującym warunkom:
Pod względem kursowania pociągi dzielą się na:
- pociągi dodatkowe, tj. przewidziane w rozkładzie jazdy, lecz uruchamiane tylko w razie potrzeby; pociąg kursujący tylko w dni ustalone w rozkładzie jazdy, w razie uruchomienia go w dniach nieustalonych w rozkładzie jazdy, należy w tych dniach uważać za pociąg dodatkowy;
- pociągi nadzwyczajne, tj. nieprzewidziane w służbowym rozkładzie jazdy, a uruchamiane w razie potrzeby według rozkładu jazdy specjalnie dla nich opracowanego lub bez szczegółowego rozkładu jazdy.
Pociągi pasażerskie dzielą się na:
Pociągi towarowe dzielą się na:
- wielogrupowe,
- jednogrupowe,
Pociągi mieszane należą do kategorii pociągów pasażerskich lub towarowych, zależnie od tego, czy służą przeważnie do przewozu osób (osobowo-towarowe), czy przeważnie do przewozu towarów (towarowo-osobowe).
Do pociągów służbowych zalicza się pociągi ratunkowe, gospodarcze i robocze (w tym pogotowia techniczne i sieciowe itp.), próbne, doświadczalne, inspekcyjne, lokomotywowe, przewożące pracowników kolejowych w obrębie węzła, próżne składy pasażerskie lub wagony do naprawy, pojazdy trakcyjne luzem itp.
Pociągi przewożące materialny budowlane itp. lub składy specjalistyczne określa się jako pociągi:
Każdy pociąg otrzymuje właściwy numer zależnie od jego rodzaju. Pociągi jadące w kierunku wzrostu kilometrowania linii oznacza się numerami nieparzystymi, pociągi zaś przeciwnego kierunku – numerami parzystymi. Pociągi dodatkowe i nadzwyczajne uruchamiane według doraźnie opracowanego rozkładu jazdy są oznaczane odpowiednimi numerami zależnymi od rodzaju pociągu. Pociągi kursujące w obrębie jednego okręgu kolei państwowych są oznaczane we własnym zakresie. Pociągi kursujące w obrębie co najmniej dwóch okręgów kolei państwowych są oznaczane numerami 4- lub 5-cyfrowymi. Znaczenie tych cyfr jest następujące:
Poszczególne okręgi kolei państwowych maja następujące numery:
- Warszawa – 1
- Lublin – 2
- Kraków – 3
- Katowice – 4
- Gdańsk – 5
- Wrocław – 6
- Poznań – 7
- Szczecin – 8
- od 01 do 10 – ekspresowe i pospieszne
- od 11 do 49 – osobowe
- od 50 do 54 – osobowo-towarowe
- od 55 do 59 – towarowo-osobowe
- od 60 do 64 – przesyłkowo-ekspresowe
- od 65 do 69 – pospieszne
- od 70 do 79 – zbiorowe
- od 80 do 99 – pozostałe
- elektrycznej lokomotywowej – E,
- elektrycznej jednostkowej – J,
- spalinowej – M;
- tranzytowy zagraniczny – „Tranz.” ,
- dodatkowy – „Dod.” ,
- nadzwyczajny – „Nadzw.” ,
- turystyczny „Tur.” .
na podstawie doc. Dr inż. Leopold Nowosielski ; "Poradnik dyżurnego ruchu"
opracował Wojciech Nowotniak
opracował Wojciech Nowotniak
Ten artykuł encyklopedyczny jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe. Udostępnienie na licencji Creative Commons obejmuje treść artykułu i (o ile nie zaznaczono inaczej) nie dotyczy załączonych ilustracji.